سیم و کابل برق چیست؟
تعریف سیم
در پاسخ به این پرسش که سیم و کابل چیست، باید گفت که سیم یک هادی الکتریکی است که جریان برق را از یک نقطه به نقطه دیگر منتقل میکند. این هادی معمولاً از فلزاتی مانند مس یا آلومینیوم ساخته میشود و با یک لایه عایق پوشیده میشود تا از تماس ناخواسته و خطرات احتمالی جلوگیری کند.
سیمها به دلیل ساختار سادهتر و انعطافپذیری بالا، بیشتر در مصارف خانگی و ولتاژهای پایین مورد استفاده قرار میگیرند. آنها نقش اساسی در انتقال انرژی الکتریکی در سیستمهای مختلف ایفا میکنند.
تعریف کابل
در پاسخ به این پرسش که کابل چیست، باید گفت که کابل مجموعهای از دو یا چند سیم است که بهصورت منظم در کنار هم قرار گرفته یا به هم تابیده شده و با لایههای عایق و محافظ احاطه شدهاند. کابلها برای انتقال انرژی الکتریکی، سیگنالهای مخابراتی یا دادهها در فواصل مختلف به کار میروند. ساختار کابلها معمولاً شامل هادی (از جنس مس یا آلومینیوم)، عایق، غلاف داخلی، لایههای محافظ و غلاف خارجی است که هر کدام نقش خاصی در عملکرد و ایمنی کابل دارند.
کابلها به دلیل ساختار پیچیدهتر و مقاومت بالاتر، در مصارف صنعتی، ساختمانی و انتقال برق در فواصل طولانی مورد استفاده قرار میگیرند. در بسیاری از سیستمهای الکتریکی، استفاده از تجهیزاتی مانند فیوز برق در کنار کابلها ضروری است تا در صورت بروز اضافهبار یا اتصال کوتاه، از آسیب به کابل و دیگر اجزای مدار جلوگیری شود.
استانداردهای ملی و بینالمللی سیم و کابل برق چیست؟
استانداردهای ملی ایران (ISIRI)
در ایران، مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران(ISIRI) مسئول تدوین و نظارت بر استانداردهای مرتبط با سیم و کابل است. برخی از استانداردهای کلیدی عبارتند از:
ISIRI 607: مربوط به سیمها و کابلهای مفتولی با روکش PVC، عایق XLPE و هادی مسی.
ISIRI 1263: سیم و کابلهای ساختمانی.
ISIRI 1274: کابلهای کنترل و ابزار دقیق.
ISIRI 1275: کابلهای برق با ولتاژ نامی تا 450/750 ولت.
این استانداردها مشخصاتی مانند اندازه هادی، ضخامت عایق، درجهبندی ولتاژ، مقاومت در برابر آتش و روشهای آزمون را تعیین میکنند. رعایت این استانداردها برای تولیدکنندگان داخلی و واردکنندگان الزامی است.
استانداردهای بینالمللی
در کاربردهای صنعتی، بهویژه در سیستمهای تأمین برق اضطراری مانند دیزل ژنراتورها، انتخاب سیم و کابل مناسب نقش کلیدی در حفظ پایداری و ایمنی شبکه دارد. کابلهای مناسب برای دیزل ژنراتورها باید از نظر تحمل ولتاژ، مقاومت حرارتی و عایقبندی بهگونهای طراحی شوند که در شرایط کاری سنگین و طولانیمدت عملکرد مطمئن و قابلاعتمادی ارائه دهند.
از این رو برای تضمین کیفیت و ایمنی در سطح جهانی، استانداردهای بینالمللی زیر برای سیم و کابل مورد استفاده قرار میگیرند:
IEC 60228: این استاندارد از سوی کمیسیون بینالمللی الکتروتکنیک (IEC) تدوین شده و مشخصات هادیهای کابلهای عایقدار، شامل سطح مقطع استاندارد و مقاومت الکتریکی را تعیین میکند.
UL (Underwriters Laboratories): استانداردهای ایمنی برای سیم و کابل در ایالات متحده، شامل آزمونهای مقاومت در برابر شعله، عایقبندی و ولتاژ.
ارزیابی کیفیت سیم و کابل از طریق بررسی تطابق با این استانداردها، انجام تستهای الکتریکی و مکانیکی، و بررسی تأییدیههای معتبر انجام میشود. از مهمترین شاخصها در این ارزیابی میتوان به مقاومت الکتریکی، ضخامت عایق و ویژگیهای فیزیکی هادی اشاره کرد. بهطور معمول، سیمهایی که مطابق با استانداردهای معتبری همچون IEC یا UL تولید شدهاند، از کیفیت و ایمنی بالاتری برخوردارند.
اهمیت رعایت استانداردها
رعایت استانداردهای تعیینشده برای سیم و کابل از اهمیت بالایی برخوردار است که در ادامه به آن اشاره می کنیم:
ایمنی: رعایت مشخصات عایق، درجه حرارت، اندازه هادی و غیره خطر ضربه، آتشسوزی و سایر خطرات را کاهش میدهد.
عملکرد: استانداردها تضمین میکنند که کابلها تحت تنشهای محیطی بهطور قابل اعتماد عمل میکنند.
قابلیت تعویض: طراحی و آزمایش استاندارد شده قابلیت تعویض بین انواع کابل و سازگاری با کانکتورها، بریکرها و غیره را تسهیل میکند.
کیفیت: استانداردها معیارهای کیفی را برای تولید و تهیه محصولات سیم و کابل ارائه میکنند.
انطباق با مقررات: رعایت استانداردهای ملی ایران و کدهای ایمنی برای تولید و واردات داخلی الزامی است.